Lễ hội Xôi Phú Thượng là một trong những lễ hội truyền thống lâu đời của làng nghề Phú Gia (nay thuộc phường Phú Thượng, quận Tây Hồ, Hà Nội). Diễn ra vào các ngày mùng 8, 9, 10 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, lễ hội không chỉ là dịp để tôn vinh nghề làm xôi – một nét đẹp văn hóa phi vật thể được ghi danh quốc gia – mà còn là cơ hội giao lưu, kết nối giữa các thế hệ người dân và thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến thưởng thức những món xôi thơm ngon, độc đáo.
Hãy cùng Ẩm thực Việt tìm hiểu về ngày lễ truyền thống này qua bài viết bên dưới.
Lịch sử và ý nghĩa văn hoá
Xuất phát từ ước vọng có một cuộc sống no đủ, sung túc, lễ hội Xôi Phú Thượng được tổ chức như một nghi thức lễ cơm mới. Người dân làng Phú Gia dâng cúng những mâm xôi truyền thống lên Thành hoàng làng với mong muốn được phù hộ cho mùa màng bội thu. Bên cạnh đó, các gia đình còn nấu chè bà cốt dâng bàn thờ tổ tiên, thể hiện lòng biết ơn và cầu mong một năm mới làm ăn suôn sẻ.
Qua nhiều năm, lễ hội đã trở thành biểu tượng của sự gắn bó, bảo tồn và phát triển nghề làm xôi truyền thống. Năm 2024 đánh dấu lần thứ 7 liên tiếp tổ chức lễ hội, đồng thời là dịp công bố Quyết định ghi danh Nghề Xôi Phú Thượng vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia – một minh chứng cho giá trị lịch sử và văn hóa đặc sắc của làng nghề này.
Các hoạt động nổi bật
Lễ hội Xôi Phú Thượng mở đầu bằng màn trống hội sôi động, cùng với màn múa lân chào mừng và các tiết mục văn nghệ do chính người dân trong làng tự biên soạn và trình diễn. Những tiết mục này không chỉ mang đậm bản sắc dân gian mà còn thể hiện niềm tự hào về nghề truyền thống của cộng đồng.
Hội thi nấu xôi
Tâm điểm của lễ hội là Hội thi nấu xôi, nơi các nghệ nhân làng trình diễn tài năng qua những mâm xôi độc đáo. Từ những nguyên liệu quen thuộc như đậu xanh, lạc, đỗ đen, gấc… qua bàn tay khéo léo của người làng, những món xôi được biến tấu thành các sản phẩm hấp dẫn về hình thức lẫn hương vị. Mỗi mâm xôi không chỉ mang đậm hồn cốt của truyền thống mà còn được sáng tạo để trở nên rực rỡ, thu hút ánh nhìn của du khách.
Giao lưu văn nghệ và ẩm thực
Bên cạnh hội thi nấu xôi, lễ hội còn có các hoạt động giao lưu văn nghệ, biểu diễn dân gian và trưng bày sản phẩm xôi. Không gian trưng bày được bài trí đẹp mắt với những món xôi có sắc màu hấp dẫn, tạo nên một không gian văn hóa đặc sắc, làm sống dậy truyền thống và khẳng định bản sắc của làng nghề Phú Thượng.
Tác động đến du lịch và kinh tế địa phương
Lễ hội Xôi Phú Thượng không chỉ là dịp để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống mà còn góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Sự kiện thu hút đông đảo khách du lịch, từ người dân Hà Nội cho đến du khách quốc tế, qua đó góp phần thúc đẩy ngành du lịch văn hóa của quận Tây Hồ và phường Phú Thượng.
Ông Nguyễn Văn Tưởng, Chủ tịch UBND phường Phú Thượng, khẳng định: “Từ những gánh xôi giản đơn mà ấm nghĩa tình, hình ảnh một vùng đất nhiều trầm tích văn hóa sẽ được quảng bá rộng rãi hơn tới bạn bè khắp nơi trên thế giới, góp phần phát triển phường Phú Thượng ngày một văn minh, giàu đẹp xứng đáng truyền thống phường anh hùng.”
Sự kiện còn là một phần trong chương trình của Quận ủy Tây Hồ nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước về kinh tế và phát triển ngành dịch vụ du lịch gắn liền với các di tích lịch sử, văn hóa và danh lam thắng cảnh các làng nghề truyền thống.
Lễ hội Xôi Phú Thượng không chỉ là dịp để người dân làng Phú Gia tri ân tổ tiên, cầu mong một năm mới bội thu, mà còn là biểu tượng văn hóa độc đáo, gắn liền với lịch sử và bản sắc của Hà Nội. Qua mỗi mâm xôi được dâng lên, từng tiết mục văn nghệ rộn rã và những khoảnh khắc giao lưu đầm ấm, lễ hội khắc họa niềm tự hào dân tộc, đồng thời mở ra cánh cửa giao lưu văn hóa giữa các thế hệ và với du khách từ khắp nơi.
Đọc thêm bài viết cùng chuyên mục: Huế tổ chức Tuần lễ ẩm thực truyền thống dịp 30/4
