Gỏi Nhệch – Hương vị dân dã đậm đà xứ Thanh

Gỏi nhệch, hay chẻo nhệch, là đặc sản dân dã từ Nga Sơn, Thanh Hóa, mang đậm nét văn hóa ẩm thực miền biển. Từ món ăn địa phương, gỏi nhệch trở thành đặc sản nổi tiếng, lan tỏa đến Hải Phòng, Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình, và xuất hiện ở các nhà hàng lớn tại Hà Nội, TP.HCM. Với nguyên liệu tươi ngon và cách chế biến kỳ công, món gỏi chinh phục thực khách bởi hương vị độc đáo. Cùng Khám phá món Việt tìm hiểu về Gỏi nhệch qua bài viết bên dưới.

Cá Nhệch: Linh hồn của món gỏi

Cá nhệch, nguyên liệu chính của gỏi nhệch, là loài cá da trơn, khỏe, hung dữ, sống ở nước mặn, lợ, ngọt như cửa sông, đầm phá. Giống lươn nhưng to hơn, thân dài 70cm đến 1m, da trơn, màu nâu nhạt. Đánh bắt cá nhệch khó, cần xiên ba răng hoặc đóng đáy, khiến giá cao, từ 500.000-600.000 đồng/kg, thậm chí 1 triệu đồng/kg khi khan hiếm.

 

Để chọn cá nhệch tươi ngon, người ta thường ưu tiên những con vừa phải, không quá to cũng không quá nhỏ, còn sống, lưng màu nâu, bụng nâu nhạt. Cá chết không được khuyến khích vì sẽ làm giảm độ ngon của món gỏi.

Quy trình chế biến kỳ công

Chế biến gỏi nhệch là cả một nghệ thuật đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo. Sau khi bắt về, cá được làm sạch nhớt bằng nước vôi loãng, tro bếp, hoặc chà xát với muối, lá tre, lá lúa để loại bỏ chất nhờn. Tiếp đó, người làm lột da, mổ bụng, bỏ đầu, đuôi, ruột, rồi lọc xương lấy thịt. Công đoạn lọc xương đặc biệt quan trọng: phải nhanh tay để giữ thịt tươi, đồng thời cẩn thận để không làm nát thịt hay để sót xương dăm. Thịt cá sau khi lọc được lau khô bằng khăn, thái mỏng thành từng lát vừa ăn.

Trước đây, thịt cá thường được bóp với nước cốt chanh rồi vắt ráo, trộn cùng thính gạo rang. Tuy nhiên, ngày nay, để giữ độ tươi ngọt tự nhiên, người ta chỉ trộn cá với riềng giã nhỏ, sả thái mỏng, còn thính gạo được để riêng, tùy khẩu vị thực khách mà trộn sau. Cách làm này giúp món gỏi dậy mùi thơm, đậm đà mà vẫn giữ được vị ngọt nguyên bản của cá.

Nước Chẻo: “Linh Hồn” của Gỏi nhệch

Điểm nhấn không thể thiếu của gỏi nhệch chính là nước chẻo – loại nước chấm đặc sánh, quyết định sự thành công của món ăn. Chẻo được làm từ xương cá nhệch giã nhuyễn, trộn cùng thịt ba chỉ, mẻ chua, trứng gà và các gia vị khác, sau đó đun chín. Thành phẩm có màu nâu đỏ, sánh mịn, béo ngậy, thơm nức mũi, mang đến vị đậm đà khó cưỡng. Một số nơi còn thêm dầu ăn và dầu điều để chẻo nóng lâu, tăng độ thơm béo. Ngoài chẻo, thực khách có thể chấm thêm mắm tôm để tăng hương vị.

Gỏi nhệch không thể trọn vẹn nếu thiếu các loại rau lá ăn kèm phong phú, như lá sung, lá ổi, lá lộc vừng, lá mơ, húng quế, mùi tàu, đinh lăng, rau má, bạc hà, chuối xanh, cúc tần… Mỗi loại lá mang một hương vị riêng: thanh mát, hơi chát, thơm nồng, tạo nên sự cân bằng hoàn hảo khi kết hợp với gỏi cá. Người dân Nga Sơn thường cuốn lá sung thành hình phễu, cho gỏi nhệch vào, thêm riềng, sả, ớt, hành củ tươi, rồi rưới chẻo lên trên. Một số người còn thêm chút mắm tôm tùy sở thích.

Khi thưởng thức, gỏi nhệch mang đến trải nghiệm đa tầng: vị ngọt dai giòn của thịt cá, hòa quyện với vị béo ngậy của chẻo, chút chua chát thanh mát của rau lá, và cay nồng của riềng, sả, ớt. Theo người dân địa phương, để cảm nhận trọn vẹn, phải ăn miếng to vừa miệng, cuốn đủ các nguyên liệu. Chính sự kết hợp tinh tế này khiến gỏi nhệch trở thành món ăn “ăn một lần là nhớ mãi”.

Gỏi nhệch không chỉ là món ăn, mà còn là biểu tượng của sự sáng tạo và tinh tế trong văn hóa ẩm thực miền biển Thanh Hóa. Một suất gỏi nhệch có giá từ 300.000 đến 500.000 đồng, tùy số lượng người ăn. Do lượng cá nhệch đánh bắt hạn chế, thực khách đôi khi phải đặt trước vài ngày để thưởng thức. Ngoài gỏi, cá nhệch còn được chế biến thành món kho tộ hay nhúng lẩu, đều rất hấp dẫn.

Từ món ăn dân dã của người Nga Sơn, gỏi nhệch giờ đây đã vượt ra khỏi ranh giới địa phương, trở thành đặc sản được yêu thích khắp nơi, góp phần làm phong phú thêm bản đồ ẩm thực Việt Nam. Nếu có dịp ghé xứ Thanh, đừng bỏ lỡ cơ hội nếm thử món ngon kỳ công này – một hương vị vừa lạ, vừa quen, đậm chất biển cả.